ავსტრიელი მეღორე ფერმერის წარმატება
თეონა ნოზაძე
საქართველოს აგროჟურნალისტთა ასოციაცია გთავაზობთ ინტერვიუს ავსტრიელ მეღორე ფერმერთან, თომას რაისკერთან. ის გვიზიარებს ფერმის სწორად მართვის პრინციპებს და ავსტრიაში მეღორე ფერმერების წინაშე არსებულ გამოწვევებს.
თომას, გვესაუბრეთ თქვენი ფერმის შესახებ...
ჩემი ფერმა ავსტრიაში მდებარეობს, უფრო სწორად ინვიერტელში. ეს გახლავთ ავსტრიის ჩრდილოეთით, გერმანიის საზღვარზე. ფერმაში, რომელიც მემკვიდრეობით მაქვს მიღებული, 900 სული ღორი მყავს, 20 წელია ვმუშაობ და 3 წელია მენეჯერი ვარ.
ავსტრიაში, ღორის ჯიშებისთვის გვაქვს სანაშენე სივრცე. ჩვენთან ყველაზე გავრცელებულია შეჯვარება წინა თაობის დიდ თეთრსა და ლანდრანს შორის, რომლის შემდეგაც გამოდის F1 Zau. ეს შემდეგ იკვეთება პიტრეინის ღორთან, რის შემდეგაც ვიღებთ Öhyb გოჭს.
ჩემს ბიზნესს მეუღლესთან ერთად ვმართავ. ორივე 41 წლის ვართ და სხვა თანამშრომელი არ გვყავს. თუმცა, ჩემი მშობლები დროდადრო მაინც მეხმარებიან საქმიანობაში.
რატომ დაინტერესდით მეღორეობით?
რაც დავიბადე, მას შემდეგ ფერმაში ღორები გვყავს. ეს მიმართულება ყოველთვის მაინტერესებდა და ძალიან მსიამოვნებს რომ ღორებს ვაშენებ.
წარსულში დიდ ყურადღებას ვაქცევდით პროდუქტიულობას.
საკვების საკმარისი მარაგის გამო, ხედვები შეიცვალა და ცხოველთა მეტი კეთილდღეობის მიზნით, ამჟამად ჩემი ფერმის გადაკეთების პროცესში ვარ. მეტ ყურადღებას ვამახვილებ ხარისხზე, ვიდრე - რაოდენობაზე და ვცდილობ, ღორების ნაკლები რაოდენობის პირობებში იგივე შემოსავალი მივიღო.
რას ურჩევთ დამწყებებს, ვინც ღორის მოშენებას გეგმავს? რა ტექნოლოგიები უნდა გამოიყენონ ღორის მოსაშენებლად? რა რისკები უნდა გავთვალოთ? 
საჭიროა დიდი ინტერესი მეცხოველეობისადმი, ცხოველების სიყვარული, გენეტიკაზე ყურადღების გამახვილება და ფიქრი მომავალზე.
ყველაფერი დაფუძნებული უნდა იყოს კარგ მონაცემებზე. ყველაფერი, რაც ფერმერს საქმიანობას უადვილებს, იქნება ეს ტექნოლოგიები თუ ა.შ. მისაღებია.
გამრავლების ღირებულებები შეფასებულია ssGBLUP ცხოველის მოდელით. ssGBLUP ნიშნავს "ერთსაფეხურიანი გენომის საუკეთესო ხაზოვან ობიექტურ პროგნოზს". ეს სტატისტიკური მეთოდი ამცირებს შეფასების შეცდომებს გარემოს სხვადასხვა გავლენის "გამოსწორებით". ამ მიზნით, სხვადასხვა გარემოზე ზემოქმედი ფაქტორები (მაგ. ფერმა, სეზონი, ღორის ფეკალიების რაოდენობა და ა.შ) სისტემატიურად აღირიცხება და მხედველობაში მიიღება შეფასების მოდელში შესაბამისი ცხოველის, მონათესავე ცხოველებისა და არსებული SNP მონაცემები (გენომიური ინფორმაცია).
ეს ssGBLUP ცხოველის მოდელი გამოიყენება ყველა მახასიათებლისთვის, როგორც დედის, ასევე - მამის ჯიშებში. ყველა გამრავლების ღირებულება არის გენომიური გამრავლების ღირებულებები. გამონაკლისი არის სასარგებლო სიცოცხლის მახასიათებელი. აქ გამოიყენება ე.წ. სიცოცხლის ანალიზი. დღეგრძელობის თვისება წარმოადგენს ცხოველის წარუმატებლობის რისკს. ამჟამად არ არსებობს გენომური გამრავლების ღირებულებები ND მახასიათებლისთვის. შეჯვარება ასევე დიდ რისკთან არის დაკავშირებული.
როგორ მოვაწყოთ ღორის ფორმა? როგორ უნდა შევარჩიოთ დედა ღორი, რა პირობები უნდა შევუქმნათ მას კარგი გოჭების გასაზრდელად?
ჩემი აზრით, ღორის ფერმის შექმნისას მნიშვნელოვანია, რომ ძირითადი საკვების უმეტესი ნაწილი თავად უზრუნველყოთ. ეს ქმნის ციკლს, სადაც მე საკვებს გარდავქმნი ღორის ხორცად.
ნასუქი ღორის ღირებულება ავსტრიაში დაახლოებით 1 000 ევროს შეადგენს საკვების და თხევადი სასუქის შენახვის ტექნოლოგიის ჩათვლით. ავსტრიაში, ასევე რეგულირდება სივრცე თითოეულ ცხოველზე, ახალ შენობებში 0,8 მ² უნდა იყოს გათვლილი ერთ ცხოველზე, ხოლო ბაკი (ცხოველის უსახურავო შემოღობილი ადგილი) უნდა იყოს მინიმუმ 20 მ² ზომის.
სათესლე ჯიშის შერჩევისას ყურადღება უნდა მიაქციოთ შემდეგს: როდესაც ის ექვსი თვისაა და იწონის 100 კგ-ს, აღირიცხება სხვადასხვა პარამეტრი, როგორიცაა ცურის რაოდენობა, ზომა, ფეხები და გამრავლების ღირებულება. გამრავლების ღირებულება ასახავს უამრავ პარამეტრს, რომლებიც გადამწყვეტია შემდგომი შთამომავლებისთვის. მაგ.: ცოცხალი დაბადებული გოჭები, ხორცის ხარისხი, საკვების გარდაქმნა, ინტრამუსკულური ცხიმი და ა.შ.
გვესაუბრეთ ღორის კვების თავისებურებებზე, გოჭის კვებასა და მოვლა-შენახვაზე, როგორ გავაუმჯობესოთ არსებული ჯიში?
ღორების კვება ძალიან რთულია. მე ვარ მეღორე ფერმერი, გოჭების ზრდას 30 კგ-დან ვიწყებ, ხოლო დაახლოებით 120 კგ-ზე სასაკლაოში მიმყავს. მე მათი კვების რეცეპტს ვყოფ ორ ნაწილად 30-70 კგ-მდე და 70-120 კგ-მდე ცოცხალი წონით.
არსებული ჯიში უკვე ძალიან გამოფიტულია მჭლე ხორცისა და ცხიმის თანაფარდომის მიხედვით.
თუმცა, შესაძლებლობის თვალსაზრისით, ავსტრიაში პოტენციალი ჯერ კიდევ გვაქვს. ამ სფეროში დანიელები არიან სპეციალისტები, რომლებმაც თავი გამოიჩნეს ამ სფეროში.
როგორ მოვამზადოთ მაკე ღორი გოჭების მოგებისთვის?
თესლს ათავსებენ სათესლე კალამში. იქ მას აფიქსირებენ დაბადებამდე ცოტა ხნით ადრე და დაბადებიდან რამდენიმე დღის შემდეგ ვიყენებთ გოჭების დამცავ გალიას, რათა გოჭები არ დაჭყლიტოს დედა ღორმა. მნიშვნელოვანია, დედა ღორს საკმარისი ენერგია ჰქონდეს დაბადებამდე, რაშიც სისხლში შაქრის დონე მნიშვნელოვან როლს ასრულებს და შეიძლება გავლენა იქონიოს კვებაზე.
განაყოფიერების რა მეთოდებს იყენებთ?
ხელოვნურ განაყოფიერებას.
ღორის ძირითადი რა დაავადებებია გავრცელებული და როგორ ხდება მათი მკურნალობა?
გოჭების მოშენებისას მიკროპლაზმას მკურუნალობენ ვაქცინაციით. PRRS-ის დროს (ღორის რეპროდუქციული და რესპირატორული სინდრომი), სისხლის ნიმუშებს ვიყენებთ ფერმების სტატუსის დასადგენად და თუ პასუხი დადებითია, ვაქცინაციებით მკურნალობასაც ვრთავთ.
დიზენტერია (დიარეა) ასევე გავრცელებული პრობლემაა მეღორეობაში. ამის წინააღმდეგ საბრძოლველად საუკეთესო საშუალებაა ალზოგური (Alzogur), რომელიც თანაბრად ნაწილდება იატაკზე და შემდეგ ირეცხება წყლით ნაკელიანი შენობა.
რა უჯდებათ ფერმერებს ერთი სული ღორის შენახვა და მოგების რა მარჟაზე მუშაობენ? არის თუ არა მომგებიანი ღორის შენახვა ხორცის გასაყიდად? ახერხებს თუ არა ქვეყანა თვითუზრუნველყოფას?
ღორის ფასი მნიშვნელოვნად განსხვავდება. ამჟამად ღორს 220 ევროდ ვყიდი. ამას უნდა გამოვაკლო საკვების ხარჯი დაახლოებით 90 ევრო და გოჭების ხარჯი დაახლოებით 90 ევრო. გარდა ამისა, სხვა ხარჯები 10 ევროს შეადგენს: ამორტიზაციის, შეკეთების, დაზიანების და ა.შ. ამის შემდეგ თითო ღორზე დაახლოებით 30 ევრო მრჩება. ეს ძალიან დიდი სხვაობაა, მაგრამ ავსტრიაში შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ბოლო წლებში საშუალოდ 20 ევრო რჩება ფერმერს მოგება.
ქვეყანას ამჟამად შეუძლია ღორის ხორცით თვითუზრუნველყოფა.
ჩემს ღორებს ვყიდი მეღორე ფერმერების გაერთიანებაში, სადაც კვირის განმავლობაში ვაგროვებთ ღორების დაახლოებით 55%-ს მთელი ავსტრიიდან და შემდეგ ერთად ვაბარებთ მათ სასაკლაოებში. შემდეგ სასაკლაოები გვიხდიან შეთანხმებულ თანხას.
სასაკლაო შემდგომ თავად ახორციელებს მარკეტინგულ ღონისძიებებს.
რა სახის მხარდაჭერას უცხადებს სახელმწიფო მეღორე ფერმერებს?
სახელმწიფო ინვესტიციის სახით გვაძლევს სუბსიდიას 400 000 ევროს 30%-ს და გვეხმარება ის ცხოველთა კეთილდღეობაში. ეს ნიშნავს, რომ კომპანიები, რომლებიც უზრუნველყოფენ მეტ ადგილს, მეტ აქტივობას იღებენ სუბსიდიას თითოეულ ცხოველზე.
რაც შეეხება საგადასახადო შეღავათებს, ავსტრიაში არის ერთჯერადი თანხა, სადაც მცირე ბიზნესს არ უწევს საშემოსავლო გადასახადის გადახდა.
საკონსულტაციო მომსახურებას გვთავაზობს სოფლის მეურნეობის პალატა. ამ ობიექტებს სახელმწიფო და თავად ფერმერები აფინანსებენ.
სახელმწიფო სესხებს ან ექსპორტის სუბსიდიებს არ ახორციელებს.
გაქვთ თუ არა იმპორტი და თუ გაქვთ რომელი ქვეყნებიდან?
დიახ, ძირითადად - გერმანიიდან. ვინაიდან იქ ხორცი უფრო იაფია და ბევრი კვების ობიექტი და გადამამუშავებელი, სამწუხაროდ, ამ იაფ პროდუქტს იყენებს. თუმცა, წარმოშობის მითითება დღისწესრიგშია და იმედია მალე განხორციელდება.
გაქვთ თუ არა კოოპერატივები, დარგობრივი ასოციაციები და რა ფუნქცია აქვთ მათ დარგის განვითარებაში? რა როლი აქვს კერძო სექტორს?
როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ჩვენ გვაქვს ასოციაცია, რომელიც ზრუნავს ჩვენი მეღორეების პრობლემებზე. ის ყოველ კვირას აწარმოებს მოლაპარაკებებს ფასზე მყიდველებთან და წარმოადგენს ღორის ინდუსტრიას პოლიტიკურ დონეზე. ასევე არის კოოპერატივი, რომელიც ზრუნავს ცხოველთა კეთილდღეობის სეგმენტის გაუმჯობესებაზე. ამ სფეროში, ამჟამად ვსაუბრობთ ბაზრის 5%-იან წილზე, გვინდა, რომ ეს 20%-მდე გავზარდოთ მომდევნო 10 წლის განმავლობაში. რაც შეეხება კერძო სექტორს, ავსტრიაში თითქმის ყველა მეურნეობა კერძო საკუთრებაშია.
რა გავლენა იქონია პანდემიამ დარგის განვითარებაზე?
პანდემიამ შეასუსტა გაყიდვები, რადგან კვების ობიექტები აღარ ფუნქციონირებდნენ და სასაკლაოებში მუშახელის მხრივ პრობლემები შეიქმნა. თუმცა, ამ სფეროში პირდაპირ ზარალი არ მიგვიღია.
რა როლს ასრულებს აგროჟურნალისტიკა დარგის განვითარებაში?
აგროჟურნალისტიკა მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტია აგრარულ თემებზე განსხვავებული აზრებისა და ხედვების შეგროვებასა და შემდგომ ამ კუთხით საზოგადოების ინფორმირებულობაში.